Komentar Odluke br. 23414 iz 2024. o starosnoj penziji
Odluka br. 23414 od 30. avgusta 2024. godine, koju je doneo Kasacioni sud, predstavlja važnu referentnu tačku za radnike uključene u kolektivne otkaze i za tumačenje zaštitnih mera u vezi sa starosnim penzijama. Konkretno, Sud je pojasnio da radnici koji su bili predmet kolektivnog otpuštanja, čije je stavljanje u status pripravnosti prestalo pre 4. decembra 2011. godine, mogu da iskoriste zaštitnu meru predviđenu zakonom br. 147 iz 2013. godine. Ovaj aspekt se pokazuje ključnim za razumevanje penzijskih prava radnika u situacijama poslovne krize.
Normativni kontekst
Zaštitna mera, pomenuta u članu 1, stav 194, tačka d) zakona br. 147 iz 2013. godine, uvedena je radi zaštite radnika otpuštenih zbog vanrednih događaja, garantujući im pojednostavljen pristup starosnoj penziji. Sud je utvrdio da, uprkos normativnim promenama, radnici u statusu pripravnosti čije je trajanje prestalo pre 4. decembra 2011. godine spadaju u ovaj derogacioni režim.
Zaključak presude
STAROSNA PENZIJA Uslovi pristupa i početak primene - Derogacioni režim iz čl. 1, st. 194, tač. d), zakona br. 147 iz 2013. (tzv. zaštitna mera) - Radnici koji su bili predmet kolektivnog otpuštanja sa prestankom statusa pripravnosti pre 4. decembra 2011. godine - Primena - Osnov. U pogledu penzijskog tretmana, zaštitna mera iz opšte norme predviđene čl. 1, st. 194, tač. d), zakona br. 147 iz 2013. godine, primenjuje se i na radnike koji su bili predmet kolektivnog otpuštanja, čije je stavljanje u status pripravnosti prestalo do 4. decembra 2011. godine, datuma stupanja na snagu čl. 24, zakonske uredbe br. 201 iz 2011. godine, konvertovane zakonom br. 214 iz 2011. godine, jer, u nedostatku pretpostavki za primenu zaštite iz naredne tačke e), i kolektivno otpuštanje predstavlja slučaj jednostranog raskida radnog odnosa.
Implikacije za radnike
Ova presuda ima nekoliko značajnih implikacija:
- Pojasnjava prava radnika koji su kolektivno otpušteni, garantujući im pristup starosnoj penziji.
- Rešava normativne nejasnoće u vezi sa stavljanjem u status pripravnosti i uslovima za pristup penzijama.
- Jača socijalnu zaštitu u sve nestabilnijem radnom okruženju.
Zaključno, Odluka br. 23414 iz 2024. godine predstavlja fundamentalni korak u zaštiti penzijskih prava radnika, ističući važnost garantovanja jednakog i direktnog pristupa zaštitnim merama. Ključno je da radnici uključeni u kolektivne otkaze u potpunosti razumeju svoja prava i mogućnosti koje im propisi nude.
Zaključci
Ova odluka Kasacionog suda ne samo da pojašnjava složene normativne aspekte, već naglašava i važnost zaštite prava radnika u situacijama ekonomske teškoće. Zaštitna mera tako postaje suštinski instrument za garantovanje mirnije tranzicije ka penzionisanju za one koji su pretrpeli kolektivni otkaz.
