Komentar presude br. 36766 iz 2023. godine: Obnavljanje dokaza u postupku povraćaja

Nedavna presuda br. 36766 od 28. aprila 2023. godine, objavljena 5. septembra 2023. godine od strane Vrhovnog kasacionog suda, nudi važne podsticaje za razmišljanje o procesnim dinamikama u slučaju poništenja presuda zbog nepoštovanja procesnih normi. Konkretno, Sud se bavio pitanjem neupotrebljivosti dokaza i mogućnosti njihovog obnavljanja u postupku povraćaja.

Kontekst presude

U konkretnom slučaju, Sud je poništio osuđujuću presudu zbog utvrđene neupotrebljivosti izjava svedoka-saradnika, pribavljenih na način koji je povredio član 238. stav 4. Zakonika o krivičnom postupku. Prema principu utvrđenom članom 606. stav 1. tačka c) Zakonika o krivičnom postupku, Sud je utvrdio da, u postupku povraćaja, sudija ima ovlašćenje da obnovi ranije smatrane neupotrebljivim dokaze u vidu izjava.

Poništenje u smislu čl. 606. st. 1. tač. c) Zakonika o krivičnom postupku - Neupotrebljivost dokaza - Mogućnost da sudija povraćaja obnovi dokaz - Postojanje - Činjenice slučaja. U postupku povraćaja nakon poništenja zbog nepoštovanja procesnih normi koje su propisane kao sankcija neupotrebljivosti, ne postoji ograničenje istražnih ovlašćenja sudije, koji stoga može izvršiti dopunu dokaznog postupka obnavljanjem istog dokaza u vidu izjave koji je smatran neupotrebljivim u postupku koji je prethodio poništenju i u odnosu na koji je izrečen pravni princip koji je bio osnova odluke o poništenju. (Činjenice slučaja u kojima je Sud poništio osuđujuću presudu zbog utvrđene neupotrebljivosti optužujućih izjava svedoka-saradnika, datih u drugom postupku i pribavljenih na način koji je povredio odredbu čl. 238. st. 4. Zakonika o krivičnom postupku).

Implikacije presude

Ova presuda je od suštinskog značaja za razumevanje ograničenja i mogućnosti koje se pružaju sudiji u postupku povraćaja. Tumačenje koje je dao Vrhovni kasacioni sud pojašnjava da ne postoji ograničenje istražnih ovlašćenja sudije, koji može dopuniti dokaze u vidu izjava. To znači da, u slučaju poništenja zbog nepoštovanja procesnih normi, može se obnoviti dokaz u vidu izjave koji je smatran neupotrebljivim, pod uslovom da se novo ispitivanje obavi uz poštovanje prava na odbranu i proceduralnih garancija.

• Obnavljanje dokaza: sudija može ponovo ispitati ranije isključene dokaze.
• Neupotrebljivost: ovo je ključna tema u procesnom pravu.
• Norme koje treba poštovati: mora se poštovati član 238. stav 4. Zakonika o krivičnom postupku.

Zaključak

Zaključno, presuda br. 36766 iz 2023. godine Vrhovnog kasacionog suda predstavlja značajan korak napred u zaštiti procesnih prava. Ona potvrđuje mogućnost obnavljanja dokaza u vidu izjava u postupku povraćaja, čime se uklanjaju ograničenja koja bi mogla ugroziti utvrđivanje istine. Ova odluka se nadovezuje na sudsku praksu koja teži obezbeđivanju pravičnog suđenja, kako je predviđeno i Evropskom konvencijom o ljudskim pravima. Jasnoća sa kojom se Sud bavio pitanjem neupotrebljivosti dokaza doprineće definisanju pravednijeg procesnog okvira koji poštuje prava svih uključenih strana.