Presuda br. 22732 iz 2024. o prirodnom očinstvu: korak napred u slobodi dokazivanja
Nedavna presuda Kasacionog suda, rešenje br. 22732 od 12. avgusta 2024. godine, nudi važne podsticaje za razmišljanje o pitanju prirodnog očinstva i vrednosti dokaza u takvim postupcima. U pravnom kontekstu koji sve više vodi računa o osnovnim pravima, ovo rešenje se ističe jasnim potvrđivanjem principa slobode dokazivanja, utvrđujući da dokazivanje seksualnog odnosa između majke i navodnog oca nije neophodan uslov za prihvatanje genetskih dokaza.
Kontekst presude
U predmetnom slučaju, tužilac S. (G. N.) osporio je odluku Apelacionog suda u Potenci, koji je odbio zahtev za utvrđivanje prirodnog očinstva. Ključno pitanje odnosilo se na potrebu dokazivanja telesne zajednice između roditelja kao preliminarni uslov za prihvatanje genetskih dokaza, u ovom slučaju, imuno-hematoloških.
Kasacioni sud je u svom obrazloženju naglasio da član 269, stav 2, Građanskog zakonika predviđa slobodu dokazivanja koja ne dozvoljava prikrivena ograničenja. To podrazumeva da svi dokazni materijali moraju imati jednaku vrednost i da nije dozvoljeno uspostavljanje hijerarhije među njima.
Maksima presude
OČINSTVO I MAJČINSTVO - DOKAZI Genetski ili krvni testovi - Njihovo prihvatanje - Prethodno istorijsko dokazivanje telesne zajednice između majke i navodnog oca - Neophodnost - Isključenje - Osnov. U pogledu sudskog utvrđivanja prirodnog očinstva, prihvatanje imuno-hematoloških analiza nije uslovljeno ishodom istorijskog dokaza o postojanju seksualnog odnosa između navodnog oca i majke, budući da princip slobode dokazivanja, propisan u ovoj materiji članom 269, stav 2, Građanskog zakonika, ne toleriše prikrivena ograničenja, niti postavljanjem aksiloške hijerarhije između dokaznih sredstava podobnih za dokazivanje tog očinstva, niti, posledično, nametanjem sudiji nekakvog "hronološkog redosleda" u njihovom prihvatanju i izvođenju, već, naprotiv, svi dokazni materijali imaju jednaku vrednost po izričitoj zakonskoj odredbi, a drugačije tumačenje bi se svelo na suštinsko sprečavanje ostvarivanja prava na tužbu u odnosu na zaštitu osnovnih prava koja se tiču statusa.
Pravne i društvene implikacije
Ova presuda predstavlja važan evolutivni korak u porodičnom pravu, posebno u vreme kada se koncept porodice neprekidno transformiše. Odluke Kasacionog suda mogu pozitivno uticati na živote mnoge dece i porodica, garantujući pristup biološkoj istini i, posledično, pravima vezanim za status srodstva.
- Osigurava zaštitu prava maloletnika.
- Omogućava direktniji pristup prirodnom očinstvu.
- Promoviše pravedniji i pristupačniji pravosudni sistem za sve porodice.
Zaključno, presuda br. 22732 iz 2024. godine ne samo da ponovo potvrđuje vrednost slobode dokazivanja, već predstavlja i značajan korak ka boljoj zaštiti prava očinstva i majčinstva. Naglašava važnost razmatranja dokaznih materijala sa stanovišta pravičnosti i pravde, podstičući društvo koje je inkluzivnije i poštuje savremene porodične dinamike.
Zaključci
Ukratko, nedavna odluka Kasacionog suda nudi važne podsticaje za razmišljanje za porodično pravo i zaštitu prava maloletnika, ističući kako pravda može i treba da evoluira kako bi odgovorila na potrebe savremenog društva. Sloboda dokazivanja se pojavljuje kao fundamentalni instrument za priznavanje prirodnog očinstva, otvarajući nove mogućnosti za one koji traže uspostavljanje autentičnih i priznatih porodičnih veza.
