คำพิพากษาที่ 1061 ซึ่งศาลฎีกาแห่งอิตาลีมีคำตัดสินเมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2024 ได้ให้การตีความที่สำคัญเกี่ยวกับการสืบทอดกฎหมายในคดีอาญา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับระบอบการดำเนินคดีอาญา ศาลได้พิจารณากรณีที่เกี่ยวข้องกับการทำร้ายร่างกายผู้อื่นโดยมีเหตุอันควรเพิ่มโทษ โดยพิจารณาว่าบทบัญญัติทางกฎหมายจะถูกนำมาใช้ในบริบทของการเปลี่ยนแปลงทางกฎหมายอย่างไร
ประเด็นสำคัญของคำพิพากษาคือ: จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อระหว่างการดำเนินคดีอาญา มีการเปลี่ยนแปลงจากระบอบการดำเนินคดีตามคำร้องทุกข์ไปสู่ระบอบการดำเนินคดีโดยอัยการโดยตรง? ประเด็นนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการรับรองสิทธิของผู้ถูกกล่าวหาและความเป็นธรรมในกระบวนการพิจารณา ศาลได้ตัดสินว่าในกรณีดังกล่าว จะต้องใช้กฎหมายที่เอื้อประโยชน์ต่อผู้กระทำผิดมากกว่า ตามมาตรา 2 วรรคสี่ แห่งประมวลกฎหมายอาญา
ความผิดที่ระหว่างการพิจารณาคดี ได้มีการนำเอาระบอบการดำเนินคดีตามคำร้องทุกข์มาใช้ก่อน แล้วจึงได้นำเอาระบอบการดำเนินคดีโดยอัยการโดยตรงกลับมาใช้ใหม่ - การใช้กฎหมายที่เอื้อประโยชน์กว่า ตามมาตรา 2 วรรคสี่ แห่งประมวลกฎหมายอาญา - การมีอยู่ - เหตุผล - กรณีศึกษา ในเรื่องของการสืบทอดกฎหมาย หากระหว่างการพิจารณาคดี มีการนำเอาระบอบการดำเนินคดีตามคำร้องทุกข์มาใช้สำหรับความผิดที่กำลังพิจารณาอยู่ และต่อมาได้นำเอาระบอบการดำเนินคดีโดยอัยการโดยตรงกลับมาใช้ใหม่ จะต้องใช้กฎหมายที่บทบัญญัติของกฎหมายนั้นเอื้อประโยชน์ต่อผู้กระทำผิดมากกว่า ตามมาตรา 2 วรรคสี่ แห่งประมวลกฎหมายอาญา เนื่องจากลักษณะผสมผสาน ทั้งในส่วนของเนื้อหาและกระบวนการของคำร้องทุกข์ (กรณีศึกษาเกี่ยวกับความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นโดยมีเหตุอันควรเพิ่มโทษตามมาตรา 416-bis.1 แห่งประมวลกฎหมายอาญา ซึ่งกระทำก่อนที่กฎหมายฉบับที่ 150 ลงวันที่ 10 ตุลาคม 2022 จะยกเลิกการดำเนินคดีโดยอัยการโดยตรง และได้รับการพิจารณาหลังจากการนำเอาระบอบการดำเนินคดีโดยอัยการโดยตรงกลับมาใช้ใหม่โดยกฎหมายฉบับที่ 60 ลงวันที่ 24 พฤษภาคม 2023)
การตัดสินของศาลฎีกาแห่งอิตาลีมีความสำคัญอย่างยิ่ง ไม่เพียงแต่สำหรับกรณีเฉพาะเท่านั้น แต่ยังรวมถึงหลักกฎหมายโดยทั่วไปด้วย การตัดสินนี้ชี้แจงว่าลักษณะของคำร้องทุกข์นั้นมีลักษณะผสมผสาน ทั้งในส่วนของเนื้อหาและกระบวนการ ดังนั้น การนำมาใช้จะต้องคำนึงถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของผู้ถูกกล่าวหา ศาล โดยอ้างอิงถึงมาตรา 2 แห่งประมวลกฎหมายอาญา ได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของการรับรองการใช้กฎหมายที่เอื้อประโยชน์กว่า ซึ่งเป็นหลักการที่มีรากฐานลึกซึ้งในกฎหมายยุโรปด้วย
หลักการนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการรับรองไม่เพียงแต่ความยุติธรรมที่เท่าเทียมกันเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการป้องกันการใช้อำนาจโดยมิชอบของระบบกฎหมายอาญา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์ที่สิทธิของบุคคลอาจถูกกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางกฎหมาย
โดยสรุป คำพิพากษาที่ 1061 ปี 2024 ของศาลฎีกาแห่งอิตาลี ถือเป็นก้าวสำคัญในการทำความเข้าใจเกี่ยวกับการสืบทอดกฎหมายในคดีอาญา คำพิพากษานี้ได้ยืนยันหลักการของการใช้กฎหมายที่เอื้อประโยชน์กว่า โดยคุ้มครองสิทธิของผู้ถูกกล่าวหาและรับรองกระบวนการที่ยุติธรรม กรณีนี้จะเป็นข้อมูลอ้างอิงสำหรับการตัดสินทางกฎหมายในอนาคตในเรื่องนี้อย่างแน่นอน โดยเน้นย้ำถึงความสำคัญของระบบกฎหมายที่เคารพและคุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองทุกคน